شما هر روز به کمی نور طبیعی نیاز دارید تا به شما در خواب راحت کمک کند. چرا که سلول های حساس به نور در چشم، نقش مهمی در چرخه طبیعی بیداری و خواب بدن ما ایفا می‌کنند. این امر به ویژه با افزایش سن و مستعد شدن به بی‌خوابی بسیار مهم است. همچنین نور خورشید در تولید ویتامین دی نیز بسیار مهم و ضروری است. ولیکن اگرچه استفاده از نور طبیعی خورشید، بسیار مهم و در عین حال مفید است، ولیکن تماس طولانی مدت با اشعه ماورای بنفش نور خورشید به همراه آسیبهایی برای بدن به خصوص پوست و چشم می‌باشد. موضوعی که در این رابطه وجود دارد این است که شما می‌توانید نور خورشید را ببینید. می‌توانید گرمای خورشید را احساس کنید. اما شما نمی توانید تابش اشعه ماوراء بنفش خورشید را ببینید یا احساس کنید. اشعه ماوراء بنفش می‌تواند مستقیماً از طریق خورشید به شما برسد. همچنین می‌تواند در سطوح مختلف منعکس شده و توسط ذرات موجود در هوا پراکنده شود. در این مقاله سعی شده است به اثرات قسمتی از اشعه نور خورشید به نام اشعه ماورا بنفش پرداخته شود.

اشعه ماوراء بنفش چیست؟

اولین خطر خورشید برای ما به شکل اشعه ماوراء بنفش که جزء تابش خورشید است. منابع مصنوعی مانند دستگاه‌های جوشکاری، تخت‌های برنزه کننده و لیزر نیز می‌توانند اشعه ماوراء بنفش را منتشر کنند. تاثیر منفی اشعه ماوراء بنفش بر پوست را تقریبا همه اطلاع دارند. ولیکن، بسیاری از مردم متوجه آسیب ناشی از اشعه ماوراء بنفش بر چشم نیستند. بافت هایی که چشم ما را تشکیل می دهند، از حساس‌ترین بافت‌هایی هستند که در کل بدن ما یافت می‌شوند. اشعه ماوراء بنفش، چه از اشعه ماوراء بنفش مصنوعی و چه از نور طبیعی خورشید، می‌تواند برای چشم آسیب رسان باشد.

انواع اشعه ماورا بنفش

سه نوع اشعه ماوراء بنفش وجود دارد که عبارتند از:

• UV-C

UV-C توسط لایه ازن جذب می‌شود و هیچ گونه تهدیدی ندارد. UV-C به پوست ما نمی‌رسد. چرا که جو زمین، اشعه UV-C را قبل از رسیدن به سطح، جذب می‌کند.

• UV-B

این اشعه عامل اصلی آفتاب سوختگی هستند. آنها به لایه‌های بیرونی پوست آسیب می‌رسانند و نقش کلیدی در رشد سرطان پوست دارند. اما در دوزهای پایین، هم می‌تواند باعث آسیب شود. قرار گرفتن بیش از حد در برابر این اشعه می‌تواند منجر به فتوکراتیت شود.

• UV-A

این اشعه به پرتوهای نور مرئی نزدیکتر است و می‌تواند به راحتی از قرنیه عبور کرده و به عدسی برسد. تماس بیش از حد با این اشعه، با خطر ایجاد آب مروارید و دژنراسیون ماکولا (بیماری ماکولای چشم) مرتبط است. در حقیقت این نوع از اشعه، عمیق‌تر از اشعه‌های UV-B وارد پوست می‌شوند. اینها نقش مهمی در پیری و چین و چروک پوست دارند. به علاوه، آنها به رشد سرطان پوست کمک می‌کنند.

اشعه UV-A و UV-B می‌تواند تأثیرات منفی بلند مدت و کوتاه مدت بر چشم و بینایی داشته باشد.

شاخص جهانی تابش اشعه ماوراء بنفش خورشیدی

میزان اشعه ماوراء بنفش تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله زمان روز، زمان سال، پوشش ابر، ارتفاع، موقعیت و سطوح اطراف است. سازمان بهداشت جهانی میزان اشعه ماوراء بنفش را در مقیاسی از 0 (پایین) تا 11 (شدید) اندازه گیری می‌کند. هنگامی که سطح اشعه ماوراء بنفش 3 (متوسط) یا بیشتر است، محافظت در برابر آفتاب توصیه می‌شود.

مقادیر شاخص UV دسته بندی‌های قرار گرفتن در معرض

• 0-2 کم

خطر کم ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید: اگر پوست شما به گونه‌ای است که خیلی زود دچار آفتاب سوختگی می‌شوید، از کرم ضد آفتاب با ضریب محافظت در برابر آفتاب (SPF) حداقل 30 استفاده کنید.

• 3-5 در حد متوسط

خطر متوسطی از آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید به توصیه های محافظتی ذیل عمل کنید:

 از لباس محافظ، عینک آفتابی و کلاه استفاده کنید. حدود ظهر در سایه بمانید. هر 2 ساعت یکبار از کرم ضد آفتاب با حداقل SPF 30 استفاده کنید

• 6-7 بالا

خطر بالای آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید غلاوه بر رعایت توصیه های محافظتی اشاره شده در بالا از ساعت 10 صبح و 4 بعد از ظهر زمان خود را زیر نور آفتاب کاهش دهید.

• 8-10 بسیار زیاد.

خطر بسیار زیاد آسیب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. اگر بیرون هستید غلاوه بر رعایت توصیه های محافظتی اشاره شده در بالا در فضای باز به دنبال سایه باشید. سعی کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از خورشید اجتناب کنید.

• 11 شدید

خطر شدید آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید محافظت نشده وجود دارد. برای محافظت از خود در برابر نور خورشید، تمام توصیه‌های فوق را دنبال کنید. اگر بیرون هستید  غلاوه بر رعایت توصیه های محافظتی اشاره شده در بالا در فضای باز به دنبال سایه باشید. سعی کنید از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از خورشید اجتناب کنید.

اشعه ماورای بنفش (UV) می‌تواند اثرات مضر متعددی بر سلامتی انسان و محیط زیست داشته باشد. این اثرات شامل آسیب‌های پوستی مانند آفتاب‌ سوختگی، پیری زودرس و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست، و همچنین آسیب به چشم‌ها مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا هستند. علاوه بر این، اشعه UV می‌تواند بر محیط زیست نیز تأثیر منفی بگذارد، از جمله آسیب به گیاهان و اکوسیستم‌های آبی و همچنین تأثیر بر کیفیت هوا. 

اثرات اشعه UV بر سلامتی انسان:

• پوست:

• آفتاب‌سوختگی: قرار گرفتن در معرض اشعه UVB می‌تواند باعث آفتاب ‌سوختگی، قرمزی، درد و در موارد شدیدتر، تاول شود.

• پیری زودرس: اشعه  UV-Aمی‌تواند به کلاژن و الاستین پوست آسیب برساند و منجر به چین و چروک، افتادگی و لکه‌های پوستی شود.
• سرطان پوست: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه UV، به ویژه  UV-Bو UV-A می‌تواند باعث آسیب DNA سلول‌های پوستی و افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان پوست، از جمله ملانوم شود.

• تشدید بیماری‌های پوستی: اشعه UV می‌تواند اگزما و سایر بیماری‌های پوستی را تشدید کند.

• چشم‌ها:

اشعه ماوراء بنفش می‌تواند از جهات مختلف وارد چشم شود. درست است که این اشعه به طور مستقیم از خورشید ساطع می‌شود، اما از زمین، آب، برف، ماسه و سایر سطوح روشن نیز بازتاب می‌شود. بنابراین، هر زمان که در معرض بیشترین آسیب ناشی از اشعه ماوراء بنفش قرار دارید، از پوست و چشم خود محافظت کنید.

حفاظت از کودکان و نوجوانان را فراموش نکنید، زیرا آنها معمولاً بیشتر از بزرگسالان در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند و تقریباً 80 درصد از همه آسیب‌های اشعه‌های ماوراء بنفش قبل از 18 سالگی رخ می‌دهد.

• آب مروارید: قرار گرفتن در معرض اشعه UV می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد.
• دژنراسیون ماکولا: اشعه UV می‌تواند به شبکیه آسیب برساند و منجر به دژنراسیون ماکولا شود که از علل اصلی نابینایی در افراد مسن است.
• فتوکراتیت: آفتاب ‌سوختگی قرنیه که به آن فتوکراتیت نیز گفته می‌شود، می‌تواند در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض اشعه UV ایجاد شود.
• سرطان‌های چشم: اشعه UV می‌تواند خطر ابتلا به ملانوم چشم و سایر سرطان‌های پوست در اطراف چشم را افزایش دهد.

• اثرات دیگر:

• ضعف سیستم ایمنی: اشعه UV می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و احتمال ابتلا به عفونت‌ها را افزایش دهد.
• مسمومیت با نور: قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه UV می‌تواند باعث مسمومیت با نور شود که علائمی مانند تب، لرز و حالت تهوع دارد.

اثرات اشعه UV بر محیط زیست:

• آسیب به گیاهان:

اشعه UV می‌تواند فتوسنتز را مختل کند، رشد گیاهان را کاهش دهد و به محصولات کشاورزی آسیب برساند.

• آسیب به اکوسیستم‌های آبی:

اشعه UV می‌تواند به موجودات آبزی، به ویژه پلانکتون‌ها، آسیب برساند و زنجیره غذایی را مختل کند.

• تأثیر بر کیفیت هوا:

اشعه UV می‌تواند در واکنش‌های شیمیایی در جو زمین نقش داشته باشد و بر کیفیت هوا تأثیر بگذارد.

راه‌های محافظت در برابر اشعه UV:

• استفاده از کرم ضد آفتاب:

استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF مناسب (حداقل 30) و تجدید آن هر دو ساعت یکبار یا بعد از شنا و تعریق ضروری است.

• استفاده از عینک آفتابی:

برای جلوگیری از تابش اشعه ماوراء بنفش از عینک مناسب و کلاه استفاده کنید. برای محافظت کافی از چشم، عینک آفتابی با فیلتر UV می‌تواند از چشم‌ها در برابر اشعه UV محافظت کند.  فیلترعینک آفتابی باید: 99 تا 100 درصد اشعه UV-A و UV-B را مسدود نماید، 75 تا 90 درصد از نور مرئی را نمایش دهد، از نظر رنگ کاملاً هماهنگ و عاری از هرگونه نقص باشد، لنزهای مناسبی برای تشخیص درست رنگ داشته باشد. به یاد داشته باشید، حتی وقتی هوا ابری است، باید از عینک آفتابی استفاده کنید، زیرا اشعه ماوراء بنفش می‌تواند در ابرها نفوذ کند.

اگر زمان زیادی را در خارج از خانه در زیر نور شدید خورشید می‌گذرانید، عینک با قاب‌های درشت می‌تواند محافظت بیشتری در برابر اشعه مضر خورشید ایجاد کند.

اگر بیرون از خانه کار می‌کنید، لنزهای عینک آفتابی را که از پلی کربنات ساخته شده‌اند انتخاب کنید و قاب صورت شما را به طور کامل بپوشاند تا از آسیب در همه زوایا محافظت شود.

• پوشیدن لباس‌های محافظ:

لباس‌های آستین بلند، شلوار و کلاه می‌توانند از پوست در برابر نور خورشید محافظت کنند.

• پرهیز از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید:

به ویژه در ساعات اوج تابش خورشید (معمولاً بین 10 صبح تا 4 بعد از ظهر)

 

تهیه و تنظیم: مرکز بهداشت، درمان و مشاوره دانشجویان

منبع:https://suprabion.ir/fa/

کدخبرنگار: 110115